Obecnie coraz więcej dzieci przychodzi do nas z orzeczeniami Poradni Pedagogiczno Psychologicznej dotyczącymi dysleksji, dysgrafii czy dysortografii.Bardzo rzadko natomiast następuje zdiagnozowanie u nich dyskalkulii czy akalkulii. Są to terminy mało znane nawet wśród nauczycieli. Obejmując opieką dzieci ze zdiagnozowaną dysleksją, musimy jednak zdawać sobie sprawę, że mogą one mieć również specyficzne trudności w nauce matematyki zwane dyskalkulią.
DYSKALKULIA – specyficzne zaburzenia zdolności matematycznych.
Obecnie coraz częściej mówi się o specyficznych trudnościach w uczeniu się czytania, poprawnej pisowni i dbaniu o właściwy poziom pisma graficznego. Coraz więcej dzieci przychodzi do nas z orzeczeniami Poradni Pedagogiczno Psychologicznej dotyczącymi tych problemów.
Obejmując opieką dzieci ze zdiagnozowaną dysleksją, musimy zdawać sobie sprawę, że mogą one mieć również specyficzne trudności w nauce matematyki zwane dyskalkulią.
Koncepcję dyskalkulii rozwojowej opracował słowacki neuropsycholog Ladislav Košč, który prowadził badania dotyczące trudności w uczeniu się matematyki. W wyniku przeprowadzonych badań sformułował następującą definicję:
„Dyskalkulia rozwojowa jest strukturalnym zaburzeniem zdolności matematycznych, mających swe źródło w genetycznych nieprawidłowościach tych części mózgu, które są bezpośrednim podłożem dojrzewania zdolności matematycznych zgodnie z wiekiem; jest zaburzeniem występującym bez jednoczesnego zaburzenia ogólnych funkcji umysłowych”.
Zupełny brak możliwości matematycznych dziecka, w przypadku wystąpienia pełnej utraty zdolności liczenia nazywa się
akalkulią, niewielki brak zdolności matematycznych –
oligokalkulią, a
obniżenie zdolności matematycznych w wyniku choroby psychicznej –
parakalkulią.
Efekty dyskalkulii są niekiedy bardzo dotkliwe. Osoby dotknięte nią czują się nieprzystosowane i pozbawione możliwości osiągnięcia życiowych celów. Do symptomy, które można rozpoznać u uczniów obserwując ich pracę, należą:
- kłopoty z odczytywaniem czasu
- brak umiejętności rozróżniania cyfr
- przestawianie cyfr w liczbach (np. 56 – 65)
- odczytywanie liczb od strony prawej do lewej
- mylenie znaków nierówności
- trudności z zapamiętywaniem liczb
- brak zdolności odrywania się od konkretów
- trudności w wykonywaniu prostych operacji arytmetycznych (wykonują obliczenia na palcach)
- brak umiejętności posługiwania się językiem matematycznym
- trudności w uczeniu się tabliczki mnożenia
- kłopoty z rozwiązywaniem nawe niezbyt złożonych zadań tekstowych
- mylenie stron i kierunków
- błędy lokalizacyjne
- trudności z umiejscowieniem znaków i figur w przestrzeni
- trudności z wykonywaniem rysunków wspomagających wykonywanie zadań.
Oprócz wymienionych problemów u osób z dyskalkulią mogą pojawiać się również: awersje do gier, które wiążą się z cyframi lub przestrzennym kojarzeniem, częste złe wybieranie numeru telefonu, trudności z formalną edukacją z muzyki, słaba koordynacja sportowa i nienadążanie za szybko zmieniającymi się instrukcjami, trudności w zapamiętywaniu następnego kroku tanecznego, reguł gier sportowych.
Ponieważ bardzo rzadko poradnie wydają orzeczenia o dyskalkulii, bardzo ważną rzeczą jest dokonanie przez nauczyciela wstępnej diagnozy, która pozwoli upewnić się, czy tego typu zaburzenia występują u dziecka. Diagnozę należy oprzeć przede wszystkim na obserwacji ucznia, analizie poziomu jego wiadomości i umiejętności matematycznych.
W pracy z uczniami z dyskalkulią powinniśmy przede wszystkim zwrócić uwagę na:
- rozwijanie procesów poznawczych (pamięć, uwaga, wyobraźnia, myślenie)
- kształtowanie prawidłowego zachowywania się w sytuacjach trudnych
- trening rozumowania w grach, zabawach
- stosowanie wiedzy i sprawności matematycznych w sytuacjach codziennych
- rozwijanie motywacji do pracy
- rozwijanie koordynacji wzrokowo – ruchowej i sprawności manualnej
- różnicowanie podobnych liter i cyfr
- różnicowanie figur.
Obecnie istnieje na rynku wiele gotowych gier, które pomagają rozwijać umiejętności matematyczne uczniów. Należą do nich np.: Tangramy, Ortograficzna tabliczka mnożenia i dzielenia, Gry karciane rozwijające umiejętność dodawania, odejmowania, mnożenia i dzielenia, Pusy, gry typu memo.
Opracowała Elżbieta Winczewska